Μάρτης ο Ανοιξιάτης

ΜΑΡΤΗΣ Ο ΑΝΟΙΞΙΑΤΗΣ
«Κάλιο Μάρτης στις γωνιές, παρά Mάρrης στις αυλές»
«Mάρrης είναι χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει»
«Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης»
«Από Μαρτιού καλοκαιριά, κι απ' Αυγουστο χειμώνα»

Οι ασταθείς καιρικές συνθήκες έδωσαν πολλές ονομασίες στον Μάρτη στην Ελλάδα. Είναι ο πρώτος μήνας της Άνοιξης, ο πρώτος που καλωσορίζει δειλά το καλοκαίρι.
Θεωρείται ο κατάλληλος μήνας για το φύτεμα των δένδρων γι' αυτό τον αποκαλούν και φυτευτή.
Ο Mάρτης είναι ορόσημο της μετάβασης από την χειμερινή στην ανοιξιάτικη και την χειμερινή περίοδο( από Μάρτη καλοκαίρι). Κατά την αρχαιότητα τις πρώτες ημέρες του Ελαφηβολιώνος, αρχές της Άνοιξης, οι Αθηναίοι γιόρταζαν με μεγαλοπρέπεια μία από τις μεγαλύτερες γιορτές τους. Ιερείς, ποιητές, μουσικοί, πλούσιοι πολίτες και απλός λαός έπαιρναν μέρος στην πολυήμερη γιορτή του Διoνύσου Ελευθερέως. Ήταν η εισαγωγή της αγροτικής λατρείας στο άστυ και αποδίδεται στον Πεισίστρατο κατά τον 60αιώνα π.χ Ανάλογες γιορτές προς τιμήν του Διoνύσoυ γιόρταζαν πολλοί Δήμοι της Αττικής και η γιορτή της Αθήνας είχε πρότυπο τις γιορτές αυτές των Δήμων. Με τα Διονύσια συνδέεται η εμφάνιση των Δραματικών αγώνων. Η εαρινή ισημερία είναι το σημαντικότερο αστρονομικό φαινόμενο του μηνός. Στο Έργα και Ημέραι ο Ησίοδος (8ος αιών πχ) υποδεικνύει τον Μάρτιο ως τον καrαλληλότεpo χρόνο για τις γεωργικές εργασίες και την ναυσιπλοϊα βάση αστρονομικών παραrηρήσεων.
Από παιδί θυμάμαι τον Μάρτη που δέναμε ένα νήμα στον καρπό για να μην μας πιάνει ο ήλιος, κατάλοιπο από την αρχαία ελληνική λατρεία των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Η δύναμη των. χρωματιστών νημάτων είναι κοινή σε πολλούς λαούς, υπάρχουν αναπαραστάσεις σε αρχαίες αγγειογραψίες ατόμων με κλωστές δεμένες στον καρπό του χεριού η στα στήθη. Η συνήθεια της περιδέσεως των χρωματιστών νημάτων είναι παλαιότατη, μνεία της γίνεται τον 4ο αιώνα από τον Ι.Χρυσόστομο ο οποίος την χαρακτηρίζει ως μη χριστιανική.

Ένα ακόμη έθιμο πρωτομαρτιάτικο της βορείου Ελλάδος είναι το χελιδόνισμα η τα κάλαντα της Ανοίξεως, με τραγούδια που έλεγαν τα παιδιά γυρίζοντας από σπίτι σε σπίτι κραrώντας ομοίωμα χελιδονιού. Τα λαϊκά έθιμα και δοξασίες χάνονται στα βάθη των καιρών.

Ο ΜΑΡΤΉΣ ΤΗΣ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ

Ο Μάρτιος είναι άρρηκτα δεμένος με την Σαρακοστή, την περίοδο των σαράντα ημερών από την καθαρά Δευτέρα έως το Πάσχα, τα έθιμα της οποίας τηρούνται περισσότερο από άλλα επειδή συνδέονται με την θρησκεία. Κύριο χαρακτηριστικό της Τεσσαρακοστής είναι η νηστεία που η παράδοση την θέλει απόλυτη τις τρεις πρώτες ημέρες. Η αποχή από το κρέας , τα γαλακτοκομικά, τα αυγά, και γενικά από τις ουσίες που επιβαρύνουν τον οργανισμό από τον χειμώνα, θα διαρκέσει μέχρι το Πάσχα. Για την μεγάλη νηστεία, παρίσταναν τη Σαρακοστή χωρίς στόμα.. μια γυναίκα ξερακιανή-η κυρά Σαρακοστή- αυστηρή, με τα χέρια σταυρωμένα για την προσευχή, και με επτά πόδια όσες και οι εβδομάδες μέχρι το Πάσχα. Την έφτιαχναν από χαρτόνι ή πανί παραγεμισμένο με πούπουλα και την κρεμούσαν από το ταβάνι. Κάθε εβδομάδα που περνούσε έκοβαν κι από ένα πόδι μέχρι να φτάσει το Πάσχα. Κατά την διάρκεια της Σαρακοστής δεσπόζουν οι χαιρετισμοί της Παναγίας κάθε Παρασκευή, και η λατρεία των νεκρών τα Ψυχοσάββατα. Η Σαρακοστή συμπίπτει με την ανοιξιάτικη αναγέννηση της ζωής και της Φύσης, συνδέεται με μια σειρά από θρησκευτικά έθιμα που από βλέπουν στην αποτροπή του κακού και στην εξασφάλιση της γovιμότητας, της καλoχρονιάς και της καλής τύχης. Οι αρχαίοι Αθηναίοι γιόρταζαν τα Ανθεστήρια (γιορτή των λουλουδιών και των νεκρών). Οι Ρωμαίοι και κατόπιν οι Βυζαντινοί γιόρταζαν τα Λεμούρια η Ροσάλια

Ο ΜΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΓΕΥΣΗΣ

Το χαμομήλι πλέκει το πρελούδιο της Ανοιξιάτικης γεύσης. Κάνει την εμφάνιση του στους αγρούς και το αφέψημα του χαρακτηρίζει την ελληνική Άνοιξη. Και ενώ οι χαρταετοί ανεμίζουν στον ουρανό της Καθαρής Δευτέρας το τραπέζι πλημμυρίζει από νηστίσιμες λιχουδιές, ταραμοσαλάτες, ελιές, χαλβά, για να συμπληρώσει το καθαρό του ουρανού με την κάθαρση του οργανισμού μας γιατί σύμφωνα με την Κα Εύη Βουτσινά συγyραφέα ο "Μάρτης θέλει φqγιά γλυκόγευστα το σώμα, ανάλαφρο να χαίρεται το ξάνοιγμα του καιρού.